API

Tarihin Bola Ahmed Tinubu : Shugaban Najeriya na 16

Bola Ahmed Tinubu, wanda ake wa lakabi da “Jagaban”, shi ne shugaban Najeriya na 16 tun bayan samun ‘yancin kai a 1960. An rantsar da shi a ranar 29 ga Mayu, 2023, bayan nasarar da ya samu a zaben shugaban kasa na 2023 a karkashin jam’iyyar All Progressives Congress (APC). Amma wanene Bola Ahmed Tinubu? Yaya rayuwarsa ta kasance kafin siyasa, kuma me ya sa ake ganin sa a matsayin daya daga cikin manyan ‘yan siyasar Najeriya?



Asali da Ilimi

An haifi Bola Ahmed Tinubu a ranar 29 ga Maris, 1952 a jihar Lagos (duk da cewa akwai ce-ce-ku-ce game da hakikanin shekarunsa da kuma wurin haihuwarsa). Tinubu ya yi karatu a Amurka, inda ya halarci Richard J. Daley College da kuma Chicago State University. A can ne ya kammala digirinsa a fannin Accounting (Kididdigar Kudi) a shekarar 1979.

Aikin Banki da Shiga Siyasa

Bayan kammala karatu, Tinubu ya yi aiki a wasu manyan bankuna da kamfanoni a Amurka, ciki har da Arthur Andersen, Deloitte, Haskins & Sells, da GTE Services Corporation. Bayan dawowarsa Najeriya a shekarar 1983, ya ci gaba da aiki a kamfanin Mobil Oil Nigeria, inda ya taka rawar gani kafin ya shiga siyasa.

A shekarar 1992, ya fara siyasa kai tsaye lokacin da aka zabe shi a matsayin Sanata mai wakiltar Lagos West a majalisar dattawan Najeriya a karkashin jam’iyyar Social Democratic Party (SDP) a mulkin Ibrahim Badamasi Babangida (IBB).

Matsayin Tinubu a Yakin Dimokuradiyya

Lokacin da aka soke zaben 12 ga Yuni, 1993, wanda Moshood Abiola (MKO Abiola) ya lashe, Tinubu ya kasance daya daga cikin ‘yan siyasar da suka jagoranci fafutukar dawo da dimokuradiyya a Najeriya. Saboda haka ne gwamnatin mulkin soja ta Sani Abacha ta matsa masa lamba har ya tsere zuwa gudun hijira a Amurka.

Bayan mutuwar Abacha a 1998 da dawowar dimokuradiyya a 1999, Tinubu ya dawo Najeriya don ci gaba da siyasa.

Gwamnan Jihar Lagos (1999–2007)

A 1999, Bola Ahmed Tinubu ya tsaya takarar gwamna a jihar Lagos a karkashin jam’iyyar Alliance for Democracy (AD), inda ya yi nasara. A lokacin mulkinsa daga 1999 zuwa 2007, ya mayar da hankali kan ci gaban Lagos, yana bunkasa tattalin arziki, habaka ababen more rayuwa, da kuma yaki da matsalolin birni kamar shara da cinkoso.

Daya daga cikin manyan abubuwan da aka fi danganta da mulkinsa shi ne yadda ya kafa Lagos State Internal Revenue Service (LIRS), wanda ya kara kudaden shiga na jihar ba tare da dogaro da kudaden tarayya ba.

Ginshikan Siyasar Tinubu

Bayan ya bar kujerar gwamna a 2007, Tinubu ya ci gaba da kasancewa babban jigo a siyasar Najeriya. Ya taka muhimmiyar rawa wajen kafa jam’iyyar Action Congress of Nigeria (ACN), wadda daga baya ta hade da wasu jam’iyyu a 2013 don samar da All Progressives Congress (APC).

A zaben 2015, ya kasance babban jigo a yunkurin da ya kai ga nasarar Muhammadu Buhari, wanda ya kayar da shugaba mai ci a lokacin, Goodluck Jonathan. Wannan nasara ce ta farko a tarihin Najeriya da wani shugaba mai ci ya sha kaye a zabe.

Takara da Zaben 2023

Bayan shekara takwas na mulkin Muhammadu Buhari, Tinubu ya bayyana aniyarsa ta tsayawa takara a 2023 da kalmar "Emi lo kan" (Ni ne na gaba), yana nuni da cewa lokaci ya yi da zai zama shugaban kasa.

A zaben da aka gudanar a ranar 25 ga Fabrairu, 2023, Bola Ahmed Tinubu ya samu kuri’u 8,794,726, inda ya doke babban abokin hamayyarsa Atiku Abubakar (PDP) da kuma Peter Obi (Labour Party).

Mulkin Tinubu

Bayan karbar mulki a ranar 29 ga Mayu, 2023, Tinubu ya fara mulki da sauye-sauye masu girma, ciki har da:

  1. Cire tallafin man fetur, wanda ya haifar da hauhawar farashi da zanga-zanga.
  2. Daidaita kudin Naira a kasuwannin canji.
  3. Nada sabbin shugabanni a hukumomin gwamnati, ciki har da manyan jami’an tsaro.

Duk da yake mulkinsa yana fuskantar suka daga wasu bangarori, musamman kan wahalhalun tattalin arziki da hauhawar farashi, yana ci gaba da yin gyare-gyare don farfado da Najeriya.

Kammalawa

Bola Ahmed Tinubu na daya daga cikin manyan ‘yan siyasar Najeriya da suka taka rawar gani a siyasar kasar tun daga lokacin mulkin soja har zuwa yau. Duk da yake yana da magoya baya da kuma masu adawa, babu shakka ya kafa suna a tarihin Najeriya. Lokaci ne kawai zai nuna irin tasirin mulkinsa a kasar.